پایان‌نامه كارشناسی ارشد رشته الهیات و معارف اسلامی گرایش تاریخ و تمدن ملل اسلامی با عنوان

زندگی سیاسی افشین و مازیار 

Mazeyar and afshin political life 
 
 
چکیده :
این رساله تحقیقی است درباره زندگی سیاسی افشین و مازیار  در دوران خلافت مامون و معتصم عباسی ( 198- 227ق / 83- 841 ) که جهت پی بردن به تمام زوایای زندگی سیاسی آنها لازم است نگاهی به تحولات سیاسی و اجتماعی آن عصر که از پایان قرن دوم شروع شد  و تا سال 227 ﻫ ق ادامه یافت، نظری اجمالی داشته باشیم اختلافات امین و مامون در دستگاه خلافت عباسی ، با پیروزی مامون و با کمک و همراهی ایرانیان باعث شد تا بار دیگر پس از سقوط برا مکه نفوذ ایرانیان در دستگاه خلافت افزایش یابد و این امر عاقبت به تشکیل اولین دولت نیمه مستقل ایرانی توسط طاهر بن حسین منجر گشت .
 
در دوران مامون  خرمدنیان به رهبری بابک در نواحی مرکزی و غربی ایران شورش نمودند  در شمال ایران در ناحیه طبرستان  مازیار بن قارن که از خاندان ساسانی بود دست به یک سری اقدامات در جهت تسلط بر نواحی شمال ایران زد  با شروع خلافت معتصم  دوره جدیدی در دستگاه خلافت بنی عباس ایجاد گردید و او به عنصر ترک روی آورد  افشین یکی از مردان ایرانی که از ناحیه اشروسنه به دربار خلافت عباسی راه یافته و برای خود اعتبار و قدرتی به دست آورده بود به جنگ بابک خرمدین فرستاده شد، و پس از جنگهای زیاد بابک را مغلوب نمود و او را به سامره آورد.
 
افشین بعد از آن به اعتبارش افزوده گشت و به همراه خلیفه به فتح عموریه رفت، اما در همین زمان قیام مازیار بن قارن و رقابت او با عبدالله بن طاهر  باعث شد تا افشین مورد اتهام و همدستی با مازیار و تحریک کردن او بر علیه خلیفه قرار گیرد  قیام مازیار بن قارن توسط عبدالله بن طاهر سرکوب گردید و به سامرا فرستاده شد ، و زیر ضربات تازیانه جان داد افشین نیز دستگیر و پس از محاکمه تشریفاتی در حضور خلیفه به زندان افتاد و مرد در این تحقیق به صورت مفصّل درباره زندگی این دو عنصر ایرانی و فعالیتها و اتهاماتی را که به آنان وارد کردند ، مورد بررسی قرار می دهیم  
 
 
کلید واژگان :

ایران

اسلام 

بابک

افشین

مازیار

خلفای بنی عباس

جنبش خرمدنیان

 
 
مقدمه :
با پایان یافتن دوران خلافت بنی امیه و ظهور خاندان بنی عباس عصر جدیدی در تاریخ ملل اسلامی آغاز گردیدآل عباس بر خلاف خلفای اموی،تعصب نژادی و برتری دادن اعراب را در تمامی ارکان دولتی و اجتماعی کنار گذاشتند، و از همان آغاز راه که با کمک اقوام و گروههای مختلف از نژادهای گوناگون، خاصه ایرانیان و در رأس آنها مردم ولایت خراسان، به پیروزی رسیده بودند، در زمان تثبیت و استحکام بخشیدن به کرسی زمامداری خود نیز از وجود ایرانی ها و گروههای دیگر از جمله ترکان( بویژه از زمان معتصم به بعد ) و سایر طوایف و نژادها استفاده نمودند.
 
 این سیاست خلفای بنی عباس،باعث شد تا شماری از خاندانهای  ایرانی که در اندیشه استقلال سیاسی ایران بودند ،کم کم با استفاده از سیاست نفوذ در دارالخلافه و یا بدست آوردن حکومت گوشه ای از ایران، وسپس طغیان بر علیه خلیفه وقت برای استقلال نواحی تحت تسلط خود تلاش نماینددر دوران خلافت بنی عباس نام دو تن از سرداران ایرانی که در جهت سیاستهای فوق حرکت نمودند بسیار چشمگیر بود،که یکی خیدربن کاووس( افشین) ودیگری مازیار بن قارن می باشند افشین با نفوذ در دستگاه خلافت و مازیار با تسلط بر ولایت طبرستان، که اگر چه از لحاظ نوع فعالیت و کسب قدرت با هم تفاوتهایی داشتند، ولی از نظر انگیزه ها و اهداف  دارای اشتراکاتی بودند که مهمترین آن کسب استقلال سیاسی حداقل بر بخشی از سرزمین ایران و جدا نمودن آن از دستگاه خلافت بود درباره زندگی این دو شخصیت گر چه در منابع مختلف به صورت پراکنده سخن به میان آمده در این تحقیق سعی شده است با جمع بندی، مطالب گوناگون پیرامون حیات سیاسی افشین و مازیار، تصویر روشنی ارایه گردد
 
 
 
 
فهرست مطالب        
 مقدمه 1         
فصل اول : کلیات
1-1- بیان مسئله 3
1-2- اهداف تحقیق 4
1-3- پیشینه تحقیق 4
1-4- سوالهای تحقیق 5
1-5- روش تحقیق 5
 

فصل دوم : بررسی اوضاع سیاسی ایران در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم(ﻫ ق)

2-1 قتل امین و خلافت مامون 8

2-2- تشکیل اولین سلسله نیمه مستقل ایرانی توسط طاهریان 22

2-3- خرم دینان 30
2-4- خلافت معتصم 227-218 ﻫق 32
 

فصل سوم:  بررسی زندگی سیاسی خیدربن کاووس (افشین)

3-1- جغرافیای تاریخی اشروسنه زادگاه افشین 36

3-2- افشین از اشروسنه تا دستگاه خلافت عباسی 38

3-3- قیام بابک و سرکوب آن توسط افشین 39
3-4- افشین و فتح عموریه 50
3-5- پایان قدرت و شوکت افشین 52
3-6- عصیان منکجور 54
3-7- اختلاف ابودلف عجلی با افشین 54
3-8- دستگیری افشین 55
3-9- محاکمه و سرانجام افشین 56
3-10- بررسی اهداف و انگیزه های افشین 60
 

فصل چهارم : بررسی زندگی سیاسی مازیار         

4-1-ولایت طبرستان از دوران ساسانیان تا زمان ورود اسلام 64

4-2- بررسی تاریخ خاندان مازیار 71

4-3- شورش مردم ولایت طبرستان توسط وندادهرمزد 73

4-4- اقدامات مازیار پس از رسیدن به اسپهبدی تا زمان قیام 76

4-5- عوامل قیام مازیار 82

4-6- قیام مازیار 84

4-7 نتایج سیاسی و اجتماعی قیام مازیار 89

نتیجه گیری و پیشنهادات
نتیجه گیری 92
پیشنهادات 94
پیوست 95
منابع و مأخذ 100
منابع فارسی 101
منابع عربی 105